Jak reagować w przypadku ukąszeń lub użądleń? Jak rozpoznawać zagrożenia?

1608.2018

Lato i wakacje to okres, kiedy możemy paść ofiarą ukąszeń lub użądleń – także na terenie ROD. Bardzo ważne jest, aby w takim przypadku wiedzieć, jak się zachować. O czym warto pamiętać, jakie czyhają zagrożenia i na co zwracać uwagę?

Pszczoły, osy, szerszenie:

- natychmiast (w ciągu 30 sekund) usunąć żądło (nie wyciskać) przez np. podważenie igłą, pęsetą lub paznokciem.

- umyć i zdezynfekować miejsce użądlenia.

- schłodzić miejsce użądlenia przez przyłożenie lodu (zapobiega rozprzestrzenianiu się jadu, zmniejsza ból i obrzęk), można zastosować preparat łagodzący skutki użądlenia lub zastosować okłady z sody oczyszczonej, która neutralizuje kwas mrówkowy zawarty w wydzielinie wstrzykniętej przez owada i przynosi ulgę.

- jeśli poszkodowany jest alergikiem i posiada strzykawkę z adrenaliną – powinien natychmiast wstrzyknąć lek domięśniowo, pod kątem 90 stopni, w zewnętrzną część uda i natychmiast wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego (tel. 999 lub 112).

Żmija zygzakowata:

W Polsce jedynym jadowitym wężem jest żmija zygzakowata, występująca na terenie całego kraju. Cechy odróżniające ten gatunek od innych węży:

-pionowa źrenica oka,

- tzw. wstęga kainowa, czyli charakterystyczna zygzakowata linia widoczna na grzbiecie (u form czarnych wstęga jest niewidoczna),

- widoczny na głowie, charakterystyczny znak przypominający literę „X”.

Żmija atakuje jedynie w sytuacji zagrożenia np. przy przypadkowym nadepnięcia lub podczas próby schwytania. Ukąszenie najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Typowym śladem po ukąszeniu są 2 symetryczne przekrwione punkty, oddalone od siebie o około 1 cm. Ukąszenie przez żmiję nie zawsze kończy się wprowadzeniem jadu do organizmu ofiary – są to tzw. suche ukąszenia.

Celem pierwszej pomocy jest opóźnienie wchłaniania się jadu i zapobieganie wystąpieniu zagrażającym życiu objawów. Należy:

- natychmiast przetransportować osobę ukąszoną do najbliższego szpitala monitorując progresję obrzęku oraz stan ogólny. uspokoić osobę ukąszoną (ograniczenie rozprzestrzeniania jadu).

- przemyć ranę dostępnym czystym płynem (woda, woda utleniona, środek dezynfekcyjny) i zabezpieczyć jałową gazą.

- zdjąć z kończyny poszkodowanego biżuterię zanim narastający obrzęk to uniemożliwi.

- unieruchomić kończynę i ułożyć poniżej poziomu serca (ograniczenie szybkości i stopnia wchłaniania jadu).

W przypadku silnej reakcji anafilaktycznej podać adrenalinę, jeżeli poszkodowany posiada ampułkostrzykawkę z lekiem. Antytoksyna jadu żmii jest jedynym swoistym preparatem podawanym w celu zneutralizowania jadu. W Polsce dostępna jest anatoksyna jadu żmij oraz surowica przeciwjadowa (anatoksyna końska zawierająca przeciwciała wiążące się ze szkodliwymi substancjami jadu węży). Surowica jest podawana tylko w przypadku ukąszeń III i IV stopnia, maksymalnie do 4 godzin po ukąszeniu.

Ważne

- na okolicę ukąszenia nie wolno stosować opasek uciskowych, lodu, przypalania, nacinania skóry, wysysania jadu.

- osoba bez widocznych objawów reakcji na jad (jedynie ślady po zębach jadowych) powinna pozostać pod obserwacją w warunkach szpitalnych przynajmniej przez 2 godziny. Wskazane jest, aby osoby poszkodowane z łagodnymi objawami pozostały w szpitalu na co najmniej 24 godziny.

Kleszcze:

- należy usunąć kleszcza w całości ze skóry (najlepiej żeby zrobił to lekarz, nie polecamy domowych sposobów jak smarowanie kleszcza olejem parafinowym, wazeliną, czy naftą, gdyż duszący się wtedy kleszcz zaczyna wymiotować i wraz z wymiocinami może wprowadzać do organizmu wirusy, np. zapalenia opon mózgowych),

- następnie przemyć ranę.

Malwina Milewska

biuro Okręgu Mazowieckiego PZD

opracowano na podstawie:

Jutel M. Użądlenie przez owady (w) Choroby wewnętrzne. Szczeklik A.Gajewski P. (red) Medycyna Praktyczna, Kraków, 2011:1181–1182

Zajkowska J., Garkowski A., Pancewicz S. Ukąszenie przez żmiję zygzakowatą (vipera berus) – epidemiologia, objawy kliniczne, przegląd metod leczenia, Przegląd Epidemiologiczny 2010; 64: 387–393.

zdjęcia: pixabay.com

Galeria