Pozytywne orzeczenie Sądu Najwyższego ws. ustanowienia drogi koniecznej do ROD

2010.2018

W dniu 12 października br. Sąd Najwyższy wydał precedensowe postanowienie (sygn. akt V CSK 591/17) w sprawie dotyczącej wniosku PZD o ustanowienie drogi koniecznej dla działkowców z ROD „Barbara” w Mikołowie.

Tą sprawą zajmował się OZ PZD Śląski, reprezentowany przez radcę prawnego – Monikę Deorowicz, który od kilku lat zabiegał o uregulowanie sytuacji prawnej PZD i działkowców w stosunku do gruntu, stanowiącego jedyny dostęp ogrodu do drogi publicznej.

Z ww. gruntu działkowcy korzystali przez 33 lata, czyli od czasu założenia ROD. Przez cały ten okres dbali o drogę, chociaż nigdy nie posiadali do niej tytułu prawnego tj. najpierw utwardzili ją (nawieźli kamień oraz kruszywo), a następnie utrzymywali (m.in. poprzez wymianę kręgów betonowych przepustu nad ciekiem wodnym).

Ok. 4 lata temu, obecny użytkownik wieczysty – Główny Instytut Górnictwa - zabronił działkowcom prawa przejścia i przejazdu przez ww. nieruchomość. W związku z czym OZ PZD Śląski postanowił pomóc działkowcom z ROD „Barbara” w Mikołowie, którzy zostali pozbawieni dostępu do drogi publicznej i w 2015 r. złożył do Sądu Rejonowego w Mikołowie wniosek o ustanowienie drogi koniecznej.

Wniosek ten został oddalony przez Sąd Rejonowy w Mikołowie, wobec czego, OZ PZD złożył apelację do Sądu Okręgowego w Katowicach, która również została oddalona. Przyczyną nieuwzględnienia racji PZD był art. 145 § 1 k.c., który stanowi, że „jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna)”. Oba sądy stanęły na stanowisku, że Związek jako użytkownik zwykły nie może żądać ustanowienia służebności, gdyż tylko właściciel i użytkownik wieczysty mają do tego prawo.

PZD nie zgodził się z tym stanowiskiem i zwrócił się o rozstrzygnięcie tej kwestii prawnej do Sądu Najwyższego. W skardze kasacyjnej Związek zarzucił, że sądy nie rozważyły zastosowania w tej sprawie – w drodze analogii – przepisu dotyczącego rolniczych spółdzielni produkcyjnych, tj. art. 286 kc , który daje możliwość ustanowienia służebności gruntowej (drogi koniecznej) na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej bez względu na to, czy spółdzielnia jest właścicielem gruntu.

Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska PZD w tej sprawie, uchylił postanowienie sądu II instancji i przekazał sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Warto również wspomnieć, że w trakcie postępowania sądowego, zwrócono uwagę na art. 10 ust. 2 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, który nakłada na gminy obowiązek doprowadzenia do ROD dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz uwzględnienia w organizacji komunikacji publicznej potrzeb ROD.

MAP