Polski Związek XIV Krajowy Zjazd Delegatów PZD - referat programowy wygłosił prezes PZD Eugeniusz Kondracki
1810.2019
Trwają obrady XIV Krajowego Zjazdu Delegatów PZD. Referat programowy wygłosił Prezes PZD Eugeniusz Kondracki.
Szanowni Delegaci, Drodzy Działkowcy,
Szanowni goście Zjazdu!
Obecny Krajowy Zjazd Delegatów kończy 4-letnią kadencję w Związku. W bieżącym roku w całym kraju odbyły się walne zebrania sprawozdawczo-wyborcze w ROD, a także okręgowe zjazdy delegatów we wszystkich okręgach. Zarówno walne zebrania, jak i okręgowe zjazdy delegatów były ważnymi wydarzeniami w Związku. Działkowcy dokonali oceny działalności organów za całą kadencję, a także wybrali nowe władze na kadencję 2019 - 2023. Pozytywnie należy ocenić zarówno walne zebrania, jak i okręgowe zjazdy, przede wszystkim za sprawność i merytoryczne wartości.
W czasie mijającej kadencji Związek dokonał wiele dla rozwoju ogrodów, ich zagospodarowania i funkcjonowania. Warto przypomnieć, że w mijającej kadencji, w 2015 roku, uchwalony został Statut PZD całkowicie oparty o ustawę z 13 grudnia 2013 roku o rodzinnych ogrodach działkowych i ustawę Prawo o stowarzyszeniach. Dokonana została rejestracja tego Statutu, a także wykonana ogromna praca przez Krajową Radę i Krajowy Zarząd PZD poprzez nowelizację wszystkich uchwał systemowych, a także dostosowanie ich do nowej ustawy i nowego Statutu. W 2015 roku uchwalony został także nowy Regulamin ROD.
Ponieważ w 2017 roku znowelizowana została ustawa Prawo o stowarzyszeniach będąca podstawą działania Związku, dlatego też zaszła konieczność nowelizacji Statutu. Nowelizowany Statut został uchwalony pod koniec 2017 roku. Również w wyniku tej zmiany Statutu, jak i funkcjonowania ustawy o ROD należało znowelizować Regulamin ROD. Krajowa Rada dokonała tego w połowie roku 2018, a Regulamin wszedł w życie z początkiem roku 2019. Z najważniejszych wydarzeń jakie miały miejsce w mijającej kadencji to problem oceny zjawiska budownictwa ponadnormatywnego i zamieszkiwania na działkach. W tej sprawie nastąpiła różnica poglądów między Rzecznikiem Praw Obywatelskim a Związkiem. Wzajemne rozmowy, konsultacje, doprowadziły do uzgodnienia stanowisk. Doprowadziły do tego, że sprawa przestała być absorbująca dla Rzecznika.
Niezwykle ważnym wydarzeniem był „Przegląd zagospodarowania ROD i działek w 2016 roku”. Należało dokonać przeglądu zagospodarowania i funkcjonowania ROD we wszystkich ponad 4600 ogrodach oraz przeglądu ponad 900 000 działek. To zadanie, choć trudne i absorbujące tysiące działaczy i pracowników, zostało wykonane w założonym czasie. Krajowa Rada w październiku 2016 roku podsumowała wyniki przeglądu i wyciągnęła wnioski wydając odpowiednie zalecenia dla okręgów. Działania rozpoczęte w wyniku przeglądu są realizowane do dzisiaj. Pomimo, że to było trudne zadanie, było naprawdę konieczne, ze względu na ogląd ogrodów działkowych przez władze, szczególnie samorządowe i mieszkańców miast, ale przede wszystkim ze względu na doskonalenie funkcjonowania oraz wyglądu ogrodów i działek. Chodzi przede wszystkim o to, by ogrody zmierzały w kierunku nowoczesności, a działki były coraz piękniejsze, estetyczne, ekologiczne, dobrze służyły swoim użytkownikom, a także funkcjonowały w zgodzie z tradycjami ogrodnictwa działkowego w Polsce i Europie.
W 2016 roku Związek obchodził jubileusz swojego 35-lecia. Główne obchody odbyły się podczas Krajowych Dni Działkowca we wrześniu w Zabrzu. Była to piękna uroczystość poprzedzona posiedzeniem Krajowej Rady z udziałem wielu działaczy z całego kraju, a także władz samorządowych, podczas której dokonano oceny dorobku Związku w tym czasie. Ważnym momentem były wystąpienia działaczy Związku, którzy nieraz mają staż nie mniejszy niż 50 - 60 lat w działalności ogrodów działkowych i Związku. Natomiast w 2017 roku ruch ogrodnictwa działkowego obchodził swoje 120-lecie powstania. Inauguracja uroczystości miała miejsce w najstarszym ROD w Polsce im. Powstańców Wielkopolskich w Koźminie Wielkopolskim, który datuje swoje powstanie na drugą dekadę XIX wieku. Była to prawdziwa uroczystość działkowa w ogrodzie, w otoczeniu działek i działkowców, w której wzięło udział ponad 300 działaczy przybyłych z całej Polski. Natomiast w sierpniu tego roku odbyło się uroczyste posiedzenie Krajowej Rady poświęcone 120-leciu ruchu ogrodnictwa działkowego. Tu należy wyjaśnić, że ruch swój początek bierze od powstania ogrodu „Kąpiele Słoneczne” w Grudziądzu” w 1897 roku co zapoczątkowało rozwój ogrodów działkowych w wielu miastach polskich. Wiele z tych ROD istnieje do dziś i dobrze funkcjonuje w PZD. Tym nie mniej należy zawsze pamiętać o korzeniach tego ruchu, a te korzenie nasz ruch zapuścił właśnie w Koźminie Wlkp. na początku XIX wieku.
Dużym wydarzeniem w Związku było wprowadzenie przepisów określanych jako RODO. RODO jest to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady o ochronie danych osobowych, które obowiązuje wszystkie jednostki organizacyjne w całej Unii Europejskiej, w tym również w Polsce. Krajowy Zarząd poradził sobie z tym wyzwaniem. Opracował 52 uchwały wykonujące postanowienia rozporządzenia. Krajowy Zarząd wydał również przewodnik „RODO w ROD”. Celem było nie tylko dostosowanie wewnętrznych regulacji do unijnego i krajowego prawa z zakresu ochrony danych osobowych, ale także ochrona wszystkich działaczy w ogrodach, okręgach, jednostce krajowej przed popełnianiem błędów bez złej woli, które mogą powodować niekorzystne efekty dla działaczy i struktur. To nam się udało i pomimo, że przepisy te ze względu na ich ilość, stopień trudności spotykają się nie raz z krytyką, należy wyraźnie podkreślić, że były potrzebne, są potrzebne i będą potrzebne, a przyjmować je trzeba w strukturach Związku jako pomoc wszystkim działaczom pracującym społecznie.
Kiedy przywołujemy dokonania, należy wspomnieć również program DGCS PZD System, który został przygotowany zgodnie z wskazówkami Związku, a już pod koniec 2017 roku pierwsze 1000 licencji zostało dostarczonych do jednostek organizacyjnych PZD. Obecnie prawie 2000 jednostek pracuje na programie DGCS. Należy również wspomnieć o ośrodkach finansowo-księgowych, które istnieją w 18 okręgach, a zadaniem docelowym Związku jest objęcie zarówno programem DGCS jak i działalnością ośrodków finansowo-księgowych wszystkie ogrody działkowe w Polsce.
Na działania Związku w minionej kadencji złożyły się remonty, inwestycje, dotacje pożyczki, działalność szkoleniowa, oświatowa prawna, społeczna, organizacja komunikacji w Związku i szerokie udzielanie pomocy zarządom oraz działkowcom. Jest to obszerny temat opisany w sprawozdaniu Krajowej za kadencję z uwzględnieniem również działalności finansowej.
Chcę szczególnie podkreślić działalność Krajowego Zarządu i Krajowej Rady jeśli chodzi o programy, które były opracowywane w trakcie kadencji i uchwalane przez KR. Jest 7 takich programów które zostały wdrożone do działalności wszystkich struktur, a zwłaszcza w rodzinnych ogrodach działkowych. Programy te są odpowiedzią i reakcją na występujące w Związku potrzeby, zarówno ROD jak i działkowców, a także potrzeby rozwoju i doskonalenia ROD, kształcenia aktywu i działkowców, doskonalenia zagospodarowania działek, a także szerokiego otwarcia ROD i Związku na społeczeństwa miast oraz na samorządy.
Związek w swoich programach zawsze dążył do unowocześniania zagospodarowania ogrodów i działek. Natomiast sprecyzowała to Krajowa Rada dokładnie w swoim programie „Unowocześnianie infrastruktury ROD - ROD XXI wieku”. Jego celem jest wzmożenie działalności inwestycyjnej we wszystkich ogrodach działkowych. Docelowo chcielibyśmy, aby każdy ogród działkowy w Polsce będący w PZD można było określić mianem ROD XXI wieku. To robimy, to będziemy robić i doprowadzimy do przekształcenia ogrodów w nowoczesne obiekty zielone w miastach służące nam działkowcom i społeczeństwu będące chlubą nie tylko Związku, ale również miast i samorządów.
Na szczególne uznanie zasługuje opracowany i uchwalony w marcu 2016 roku „Otwarty program rozwoju społecznego ROD”. Okazało się, że inwencja i pomysłowość zarządów i samych działkowców jest ogromna. Dzisiaj notujemy tysiące wydarzeń w ROD, których celem jest pomoc społeczeństwu. Obserwujemy różne uroczystości w ogrodach, rozszerzanie współpracy z przedszkolami, szkołami i innymi instytucjami. Celem programu jest też doprowadzenie do otwarcia wielu ROD dla społeczeństwa na zasadzie parków. Jest to zadanie trudne i wymaga szerokiej współpracy z samorządami, a także zdecydowanej pomocy z ich strony. Natomiast jest to bardzo korzystne dla miast, społeczeństwa, a także dla ogrodów i działkowców. Będziemy tworzyć wszelkie możliwe warunki, by ten program się rozwijał i był realizowany przez Związek we współpracy z samorządami.
Szanowni Delegaci,
Badanie przeprowadzone przez Związek w 2017 roku wykazało, że ponad 1100 ROD, przede wszystkim małych i najmniejszych, nie posiada żadnej siedziby dla pracy i działalności zarządów ROD oraz komisji rewizyjnych w tych jednostkach. Trudno mówić o przestrzeganiu Statutu PZD, Regulaminu ROD, o realizacji podstawowych zadań Związku, w sytuacji, gdy zarząd ROD nie ma się gdzie podziać. Trudno też egzekwować postanowienia RODO, gdy dokumenty są przechowywane w prywatnych altanach. Dlatego przygotowany został specjalny program, którego celem jest budowa siedzib dla zarządów ROD. W tej sprawie Krajowy Zarząd zlecił opracowanie firmom architektonicznym projekty altan o wielkości do 35 m2 plus taras, które byłyby dostosowane do potrzeb małego ROD. W wyniku przeprowadzonego konkursu projekty zostały wybrane, wydrukowano je w specjalnej broszurze i skierowano do zarządów ROD. Związek zlecił również okręgowym zarządom przyjęcie własnych programów i objęciem opieką wszystkich realizowanych inwestycji w małych ROD. Krajowa Rada utworzyła też specjalny fundusz dla wsparcia finansowego budowy siedzib w tych ROD. Od tego czasu wiele się zmieniło. Powstało wiele budynków, adoptowano wiele pomieszczeń, pomocy udzieliło też wiele samorządów. Ten program należy doprowadzić do końca, gdyż jeśli chcemy wymagać od zarządów pełnej działalności zgodnej ze statutem, musimy tworzyć warunki dla tej działalności.
Od zarania ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce jego celem był rozwój ogrodów. Krajowa Rada w 2018 roku opracowała i uchwaliła „Otwarty program rozwoju ROD”. Pomimo dużego nasycenia ogrodami działkowymi miast, miasteczek i dużych aglomeracji stale istnieje duże zapotrzebowanie na działki. Dzisiaj działki chcą mieć przede wszystkim młode małżeństwa będące na dorobku, obciążone kredytami hipotecznymi. Związek stoi na stanowisku, żeby ta właśnie grupa społeczna mogła liczyć na działkę w ROD. Ten program jest realizowany z dużymi trudnościami ze względu na brak terenów w większości miast. Uważamy jednak, że obecnie, kiedy wszyscy chcą być ekologiczni, również samorządy i władza, kiedy mamy do czynienia ze zmianą klimatu, utrzymanie ogrodów działkowych i tworzenie nowych jest zadaniem nie tylko dla Związku ale również dla samorządów. Wskazanym byłoby, żeby to zadanie było zadaniem państwa. Przecież ogrody to wypoczynek na własnym RODOS, to wychowanie młodych ludzi, ale to również zdrowie dla wszystkich pokoleń, dobry klimat dla działkowców i mieszkańców miast. Ten program będziemy realizować coraz intensywniej dążąc do współpracy z samorządowcami, promując ogrody działkowe dla społeczeństwa miast.
Dlatego też Związek uchwalił współpracujący „Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania i użytkowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin”. Naukowcy współpracujący ze Związkiem przygotowali ofertę upraw na działkach roślin sadowniczych, ozdobnych, ziół, warzyw, które można uprawiać bez chemii osiągając bardzo efektowne wyniki i stosując inne metody niż dotychczas. Jesteśmy za tym, żeby działka była rekreacją, wypoczynkiem, kontaktem z przyrodą, ale również miejscem uprawy na własne potrzeby.
Z tymi dwoma programami koresponduje „Otwarty program oświatowy” przyjęty w 2019 roku. Uważamy, że oświatę należy stosować znacznie szerzej niż dotychczas, z oświatą docierać do nowych i starych działkowców, jednak potrzebne są nowoczesne programy, dobrzy wykładowcy i współczesne metody. Chcielibyśmy, żeby w przyszłości korzystali z niego nowi działkowcy, dla których Związek jest zupełną nowością, działka kojarzy się z własnością, a prawa i obowiązki działkowca są bardzo odległe. Należy to zmienić i zmienimy.
Również w 2019 roku Krajowa Rada we współpracy z okręgami opracowała „Otwarty program bezpieczeństwa w rodzinnych ogrodach działkowych PZD”. To jest zupełnie nowy program, wymaga wdrożenia, inwestycji, środków finansowych, współpracy z samorządami, policją oraz strażą miejską. Jest konieczny ze względu na poprawę bezpieczeństwa działkowców, działek i samych ogrodów działkowych.
Programy te, które w tej chwili są sztandarowymi programami Związku wpisaliśmy również do projektu Programu działania PZD, który przedkładamy dzisiejszemu Zjazdowi. Programy te traktujemy jako ponadczasowe i ich realizacją powinniśmy zajmować się non stop nie kończąc na jednej kadencji.
Szanowni Delegaci,
Działalność prawna odgrywa coraz większą rolę w funkcjonowaniu Związku. Prawo zmienia się w sposób niezwykle dynamiczny. Nowe przepisy wkraczają w coraz szersze obszary działalności naszej organizacji. Sprawa śmieci, wody, czy RODO uzmysławia jak ważnym zadaniem jest wspieranie jednostek PZD w dostosowywaniu ich działań do nowych regulacji. Równie ważne jest zabezpieczenie i reprezentacja interesów działkowców w procesie legislacyjnym, czego doskonałym przykładem jest zaangażowanie Związku w nowelizację ustawy o gospodarce nieruchomościami. Bez odpowiedniej aktywności zagrożone są interesy działkowców, a częstokroć - samo istnienie ROD.
Stąd za niezbędne należy uznać dalsze wzmacnianie służb prawnych. Konieczne jest bowiem monitorowanie rozlicznych zmian w stanie prawnym w kontekście ich wpływu na funkcjonowanie struktur Związku. Do zadań tych służb zaliczyć należy także opracowywanie analiz i projektów stanowisk dotyczących regulacji prawnych rzutujących na PZD, ogrody i działkowców.
Nasze doświadczenia wskazują na niezbędność takich działań. Wszak przykrą tradycją stało się pomijanie Związku przy konsultacjach nad projektami dotyczącymi ROD. Dlatego tym bardziej należy śledzić zachodzące zmiany. Masowość naszej organizacji powoduje, że z pozoru niewielkie zmiany mogą mieć kolosalny wpływ na sytuację ogrodów i działkowców. Musimy więc stopniowo rozszerzać udział wszystkich jednostek w zakresie prawnego zabezpieczenia ROD i Związku.
W przyszłej kadencji należy też zwiększyć zaangażowanie w zakresie prac nad nowymi przepisami. Nasze sukcesy na tym polu tylko potwierdzają słuszność takiego kierunku. Byłoby to z korzyścią dla działkowców, ale również dla jakości przyjmowanych przepisów. Jest to szczególna rola dla struktur krajowych, które dysponując Biurem Prawnym, powinny inicjować i obsługiwać konkretne sprawy legislacyjne, nie wykluczając możliwości złożenia kolejnego projektu obywatelskiego w sytuacji tego wymagającej.
Drodzy Delegaci,
Omawiając prawną działalność Związku nie sposób pominąć kwestii roszczeń do gruntów ROD. Jest to poważny problem. Roszczenia obejmują bowiem 330 ROD o pow. ponad 877 ha i ponad 20,5 tys. rodzin. Dlatego od blisko 30 lat, Związek walczy z tym zjawiskiem. Nie tylko chronimy grunty przed ich likwidacją, ale również walczymy o zminimalizowanie skutków roszczeń, zwłaszcza finansowych. Chodzi tu o sytuację, kiedy byli właściciele gruntów lub ich spadkobiercy żądają zapłaty odszkodowań za bezumowne korzystanie z gruntów nie tylko przez Związek, ale także indywidulanych działkowców. To jest poważna sprawa, zwłaszcza gdy roszczenia zgłaszane są w milionach złotych. W tych sprawach co roku pomagamy ogrodom, wydając znaczne środki finansowe na pokrycie kosztów zasądzonych wyroków z Funduszu Obrony ROD.
Związek podejmuje wielokierunkowe działania w zakresie roszczeń. Radcowie prawni i prawnicy zatrudniani przez Związek bronią ROD w setkach postępowań sądowych i administracyjnych. Okręgi oraz jednostka krajowa analizują na bieżąco stan roszczeń, przyjmując w tym zakresie odpowiednie kierunki działań. Nieustannie też zabiegamy o pomoc samorządów i Skarbu Państwa, aby podmioty te regulowały stan prawny gruntów, inicjowały lub przyłączały się do toczących się postępowań, a w przypadku ich negatywnego zakończenia – dokonywały zakupu gruntu, zamiany albo wypłacały odszkodowania za majątek działkowców i Związku na podstawie ustawy o ROD.
Prowadzimy również walkę z roszczeniami na drodze legislacyjnej, angażując się we wszystkie prace dotyczące projektów ustaw odnoszących się do roszczeń. W okresie mijającej kadencji, PZD aktywnie uczestniczył w pracach związanych z dwoma takimi projektami tj. tzw. dużej ustawy reprywatyzacyjnej oraz nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, zgłaszając postulaty mające na celu stworzenie „dobrego prawa” dla działkowców.
Koleżanki i Koledzy,
Coraz to nowsze problemy stojące przed ogrodami i Związkiem wymagają zupełnie nowych rozwiązań, również poprzez dostosowanie Statutu. Na te problemy zwracano szczególną uwagę podczas wielu okręgowych zjazdów delegatów, gdzie wskazywano na szereg spraw wymagających odpowiednich zmian statutowych. I choć Statut cieszy się bardzo wysoką oceną - jako odpowiadający oczekiwaniom środowiska działkowców - to naturalnym jest, że istnieje potrzeba ciągłego jego doskonalenia.
Okazją do takiej nowelizacji jest – rzecz jasna – Krajowy Zjazd Delegatów. Początkowo, Krajowa Rada nawet zakładała, że stosowny projekt takiej zmiany zostanie przedłożony. Ale z uwagi na przyspieszony termin Zjazdu uważamy, że nowelizację Statutu trzeba odłożyć w czasie. Należy kontynuować rozpoczęte konsultacje, aby wypracować kompleksowe i skuteczne rozwiązania, które muszą być zgodne z obowiązującym prawem. Z tych względów nie należało prac nad nowelizacją niepotrzebnie przyspieszać, bowiem wymagają rozważnego podejścia, aby wypracować optymalne rozwiązania.
Dlatego też dzisiaj proponujemy, aby niezwykle ważną sprawę zmiany Statutu PZD rozstrzygnąć na następnym XV Nadzwyczajnym Krajowym Zjeździe Delegatów, którego głównym zadaniem byłoby właśnie dokonanie nowelizacji. Zakładamy, że taki Zjazd zostałby zwołany już w przyszłym roku, aby zbytnio nie zwlekać. Zdajemy sobie bowiem sprawę z ogromnych oczekiwań w tym zakresie. Stąd też jednym z pierwszych zadań dla nowej Krajowej Rady musi być intensyfikacja prac nad Statutem, aby możliwe szybko wypracowano projekt zmian, który będzie adekwatną odpowiedzią na wiele wyzwań i problemów stojących przed ogrodami i całym Związkiem.
Szanowni Państwo
Miniona kadencja zapisała się istotnymi działaniami na rzecz bezpieczeństwa prawnego ogrodów. Struktury Związku podjęły wysiłek regulacji stanu prawnego gruntów ROD, wykorzystując zapisy nowej ustawy. Dała ona szansę na ostateczne zabezpieczenie praw wielu ogrodów, głównie powstałych przed 1981 rokiem. Jednak, aby ustawa zadziałała, konieczny był olbrzymi wysiłek. W praktyce nierzadko okazywało się, że zgromadzenie dokumentacji było tym łatwiejszym etapem. Więcej trudności sprawiało zaś nakłonienie urzędów do wydania stosownych decyzji.
Szanowni Delegaci
Postęp regulacji stanu prawnego ROD był możliwy dzięki zaistnieniu dwóch ważnych czynników - dobrym przepisom i pracy działaczy naszego Związku.
Tyko my wiemy, ile wysiłku wymagało złożenie wniosków do przeszło 10 000 ha, na których jest ponad 1800 ROD. W 2014 r. ponad 25 % gruntów ROD wymagało potwierdzenia prawa użytkowania, dlatego w tej sprawie zaczęliśmy działać bezzwłocznie.
W przedsięwzięcie włączyły się wszystkie jednostki PZD - ogrody, okręgi i jednostka krajowa. Niekiedy, aby osiągnąć pozytywny efekt, musieliśmy kierować sprawy na drogę odwoławczą. Ale było warto. Możemy cieszyć się z sukcesu - potwierdziliśmy już prawa działkowców do ponad 6000 ha.
Podkreślam raz jeszcze - jest to sukces. Jednak do pełnej satysfakcji droga jest jeszcze daleka. Nadal czekamy na rozpatrzenie wniosków obejmujących blisko 4200 ha. Musimy zrobić wszystko, by władze starostw przyspieszyły podejmowanie decyzji. Szczególnie dotyczy to okręgu mazowieckiego, pomorskiego, śląskiego i szczecińskiego, gdzie - w tak ważnej dla działkowców sprawie - władze publiczne podejmują działania opieszale, a nierzadko - wręcz piętrzą trudności.
Dlatego apeluję. Wykorzystajmy wszystkie argumenty prawne i społeczne. Prowadźmy rozmowy z decydentami. Niezależnie, monitorujmy postęp spraw, a gdzie to konieczne, sięgajmy po środki odwoławcze. Szerzej angażujmy służby prawne. Warto też, aby o osiągnięciach, ale i trudnościach, informować społeczeństwo. Zwłaszcza samych działkowców. Pozyskanie ich poparcia i zaangażowanie w działania wobec władz, to najlepszy środek do uzyskania korzystnych rozstrzygnięć.
Szanowni Delegaci, Drodzy Goście!
Ustawa zawiera dobre regulacje chroniące ogrody przed likwidacjami. Nie oznacza to jednak całkowitego wykluczenia takich zdarzeń. Mogą zaistnieć z uwagi na realizację celu publicznego, lub gdy funkcjonowanie ogrodu jest sprzeczne z planem zagospodarowania przestrzennego.
Choć zawsze podkreślamy, że Związek nie przeciwstawia się rozwojowi miast, przy podejmowaniu decyzji interes działkowców winien być dla nas podstawowym kryterium. Stąd każdorazowo musimy ocenić, czy likwidacja faktycznie jest konieczna, a jeżeli tak - zadbać, by odbyła się z poszanowaniem praw działkowców. I właśnie nad tym czuwają okręgi i jednostka krajowa. Temu też służy system uchwał wewnętrznych, zapewniających transparentność likwidacji.
Mówiąc o likwidacji ROD, warto podkreślić, że często działamy pod presją środowisk chcących pozyskać tereny ROD. Jednak dzięki stanowczości PZD ogrody są bezpieczne, a do likwidacji dochodzi tylko w sytuacjach naprawdę koniecznych. Jest to możliwe również dzięki oderwaniu decyzji, od uwarunkowań lokalnych. Zdarzało się, że czego działkowcom przeciwnym likwidacji nie udało się wywalczyć na poziomie ROD i okręgu, otrzymali na szczeblu krajowym. To zresztą kolejny dowód, że pozostając w ogólnopolskiej organizacji, działkowcy mają zagwarantowaną lepszą ochronę swych praw.
Tę rozważną politykę musimy kontynuować. Zachowanie potencjału ogrodów pozostanie naszym priorytetem. Aktywna obrona przed likwidacjami, zwłaszcza komercyjnymi, to pierwszoplanowe zadanie dla nas wszystkich.
Szanowni Państwo,
Z ochroną ROD szczególnie mocno związany jest temat miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Wprowadzenie dla obszarów ROD zapisu innego, niż zieleń działkowa, należy postrzegać jako zapowiedź ich likwidacji. Stąd Krajowy Zarząd przywiązuje ogromną wagę do tego tematu.
W bieżącym roku przyjęliśmy szereg analiz i dokumentów w tym obszarze. Wnioski są jednoznaczne - musimy położyć większy nacisk na politykę planistyczną. Nie możemy dopuścić do sytuacji, jaka wystąpiła choćby w Gdańsku, gdzie w studium zmieniono przeznaczenie 93 % ogrodów. To rozłożony w czasie, ale faktyczny koniec większości ROD w mieście. Proponowana przez władze relokacja ROD, jest dla działkowców nie do zaakceptowania, o czym już świadczą protesty w gdańskich ogrodach, o którym donoszą media. Zresztą propozycja relokacji brzmi mało wiarygodnie, gdy miasto posiada jedynie 41% gruntów na odtworzenie.
Niezależnie, czy ogrody zostaną przeniesione w inne miejsce, sytuację należy ocenić jako dramatyczną. Pamiętajmy hasło z czasów walki o ustawę „Ogrody to ludzie, nie grunty!”. Często osoby starsze, które działki użytkują od 40 – 50 lat. Dla nich propozycja władz Gdańska oznacza odebranie tego, co najcenniejsze – kawałka ziemi, z którym związane są historie i wspomnienia ich rodzin - często kilku pokoleń. To wartości, których nie sposób wycenić, a o których trzeba pamiętać.
Szanowni Delegaci,
Doświadczenia dowodzą, że w trakcie procedur planistycznych, konieczna jest aktywność wszystkich struktur Związku. Poczynając od zarządów ROD, przez kolegia prezesów i okręgi, a na jednostce krajowej kończąc. W tych sprawach nie wolno pozostać biernym. Szczególną rolę mają tu sami działkowcy. Jako mieszkańcy posiadają najsilniejszy głos i realny wpływ. Dlatego musimy docierać do nich z informacją o pracach nad planami i angażować w nie.
Taki model sprawdził się w Warszawie. Krajowy Zarząd przekonał Okręg Mazowiecki, by dotarł z informacją o problemie do działkowców. Doprowadziło to do aktywnego włączenia się szerokiej rzeszy członków PZD ze stolicy. Dzięki kampanii Związku, do miasta trafiło blisko 10 000 wniosków od indywidualnych działkowców i zarządów ROD. Zresztą mogłoby być ich znacznie więcej, gdyby okręg nie zwlekał i zareagował od razu. Co by się stało gdybyśmy nie podjęli tych działań? Pytanie pozostawiam bez odpowiedzi. Faktem jest, że aktywizacja warszawskich działkowców spowodowała radykalną korektę studium - na korzyść ROD i działkowców.
Drodzy Państwo,
Nasza organizacja ogrodów broni ale i rozwija poprzez budowę i modernizację infrastruktury ROD. Aby proces inwestycyjny przebiegał sprawnie wymaga to kooperacji wszystkich szczebli PZD.
Inicjatorem jest zarząd ROD, który przedstawia wniosek na walnym zebraniu. Tam działkowcy podejmują decyzję o inwestycji. ROD nie mogą jednak pozostać bez wsparcia. Inwestycje wiążą się z olbrzymim nakładem pracy zarządów ROD. Ale wymaga też profesjonalnego wsparcia. Stąd oczekiwanie, by Okręgowe Służby Inwestycyjne wspomagały działaczy w ogrodach, jest całkowicie uzasadnione i jako organizacja musimy mu sprostać.
Istotnym problemem jest finansowanie. Inwestycje wymagają znacznych nakładów. Tylko 2018r., 4 tys. projektów zrealizowanych w ROD kosztowało ponad 56 mln. zł. Dlatego ich finansowanie jest wielotorowe. Oczywiście opiera się głównie na środkach Funduszu Rozwoju w ROD i partycypacji działkowców. Istotnym elementem są też środki z okręgowych zarządów i Jednostki Krajowej, z pozostających w ich dyspozycji Funduszu Rozwoju i Funduszu Samopomocowego, skąd tylko w 2018 r. do ponad 700 ROD trafiły dotacje na prawie 5 mln zł, oraz 3 mln zł w formie preferencyjnych pożyczek.
Mówiąc o wsparciu wewnątrzorganizacyjnym należy podkreślić kwestię sprawiedliwej dystrybucji środków. Trzeba unikać przyznawania wysokich kwot pojedynczym ROD, a wspierać jak najwięcej ogrodów.
W kontekście dotacji dla ROD warto odnotować pozytywne zmiany w otoczeniu zewnętrznym. Zmiana nastawienia społecznego do ROD, przełożyła się na postawę władz publicznych. To - w połączeniu z zapisami ustawy o ROD - zaowocowało wzrostem ilości dotacji z samorządów. Duża w tym zasługa okręgów aktywnie zabiegających o pomoc dla ROD. Efekt w postaci 6,5 mln zł dotacji, jakie w 2018 r. okręgi uzyskały od samorządów dla ROD, zasługuje na uznanie. Stanowi też pomyślną prognozę na przyszłość, zwłaszcza że zjawisko obejmuje kolejne miasta, a nawet samorządy wojewódzkie!
Problem jest również dekapitalizacja infrastruktury ROD. Utrzymanie jej często generuje ogromne koszty, których jednorazowe pokrycie przekracza możliwości działkowców. Próbą rozwiązania tego problemu jest powołanie od 2020 roku Funduszu Amortyzacyjnego w ROD. Przeznaczony wyłącznie na finansowanie remontów i odtwarzanie infrastruktury w ROD, jest pozytywnie odbierany przez zarządy ROD.
Koleżanki i Koledzy,
Ogrody muszą się rozwijać i iść z duchem czasu. Modernizując infrastrukturę stają się coraz piękniejsze i bardziej atrakcyjne, nie tylko dla działkowców, ale i osób z zewnątrz. Dlatego w przyszłej kadencji powinniśmy dążyć do dalszego rozwoju inwestycji w ROD.
Szanowni Delegaci,
Sprawne i efektywne zarządzanie należy do najważniejszych zadań Związku. Wpływa ono bowiem na funkcjonowanie wszystkich struktur oraz wizerunek naszej organizacji. Wypracowany i praktykowany przez lata system zarządzania dobrze służył realizacji celów naszego stowarzyszenia. Jednak zachodzące zmiany wywołują potrzebę modyfikowania i unowocześniania metod. W mijającej kadencji Związek wypracował w tym zakresie wiele narzędzi, które należy szerzej wykorzystywać.
Myślę tu zwłaszcza o ośrodkach finansowo-księgowych, które są najlepszą i znacznie tańszą alternatywą dla dotychczasowych form prowadzenia księgowości w ROD. Nie tylko pozwalają obniżyć koszty ogrodów. Dają też gwarancję jakości i rzetelności. Tych ośrodków jest wciąż za mało, mimo że wiele zarządów ROD oczekuje możliwości przekazania im księgowości. Dlatego Krajowa Rada zobowiązała okręgi do powołania OFK we wszystkich większych skupiskach ogrodów do końca 2019 r., a wszystkie ogrody powinny znaleźć się w ośrodkach do 2021 r.
Do ważniejszych narzędzi sprawnego zarządzania należy DGCS PZD System, czyli program komputerowy wspierający zarządzanie ogrodem, a wkrótce także Okręgiem i Jednostką Krajową. DGCS to unikalne narzędzie, bo opracowane na potrzeby ROD. Przygotowywana modyfikacja programu obejmie wszystkie aspekty działania ogrodu. Od rejestru członków, poprzez rozliczenia finansowe, aż do zarządzania inwestycjami. Program niewątpliwie podniesie poziom zarzadzania ROD. Dlatego w nadchodzącej kadencji duży nacisk położymy na przekonanie zarządów ROD do opłacalności stosowania tego programu. Wdrożymy też system koordynatorów terenowych. Będą oni przeprowadzać szkolenia dla zarządów i pomagać im w bieżącej pracy. Stworzymy witrynę internetową dla użytkowników programu i grupy wsparcia, a także uruchomimy telefoniczne dyżury koordynatorów. Opracowane zostaną filmy szkoleniowe i przyjazna instrukcja obsługi. Będziemy udoskonalać program, aż będzie odpowiadał w pełni naszym potrzebom. I dzięki temu wprowadzimy w ogrodach zarządzanie na miarę XXI wieku.
Koleżanki i Koledzy,
Dzisiejsza struktura Związku powoduje znaczne rozbieżności pomiędzy poszczególnymi jednostkami, zwłaszcza w aspekcie finansowym. Dotyczy to zwłaszcza ROD. Są bowiem ogrody posiadające do 25 działek, ale są i takie, w których jest ich ponad 2 000. Wiele małych ogrodów nie jest w stanie spełnić statutowych, organizacyjnych, inwestycyjnych i finansowych zadań, a ich stan zagospodarowania oraz brak możliwości rozwoju prowadzi do likwidacji. Dlatego dużym wyzwaniem będzie podjęcie działań zmierzających do poprawy funkcjonowania tych małych ROD. Te działania sprecyzowała już Krajowa Rada, w specjalnej uchwale. Celem jest usprawnienie zarządzania małymi ROD oraz poprawa ich sytuacji finansowej i organizacyjnej.
Jednak problem nie dotyczy tylko ogrodów. Zróżnicowane są również nasze jednostki terenowe. Przeprowadzona w 2016 roku ocena okręgów potwierdziła znaczne rozbieżności w sposobie funkcjonowania. Pokazała, że niektóre z nich – pomimo dużego zaangażowania i pracy - nie mogą zapewnić ogrodom wystarczającego wsparcia organizacyjnego prawnego, czy przy inwestycjach. Przyczyną są względy ekonomiczne, skutkujące brakiem odpowiednich kadr i możliwości realizacji zadań statutowych. Stwierdzono również, że niektóre okręgi – pomimo odpowiedniego zaplecza - prowadzą dla ogrodów i działkowców niewystarczające działania. Musimy znaleźć sposoby, żeby poprawić ten stan, aby zarządy ROD, a przede wszystkim działkowcy, mieli świadomość, że okręgi są dla nich, a ich praca była dostrzegana i doceniana.
Drodzy Delegaci,
Poprawa zarządzania, musi objąć kadry społeczne i etatowe. Związek boryka się z dużymi problemami kadrowymi i powinniśmy dążyć do zmiany polityki w tym zakresie. Powinniśmy rozdzielić funkcje społeczne od pracy etatowej. Pracownicy powinni być wsparciem dla działaczy społecznych. Trzeba kłaść nacisk na wysoki poziom merytoryczny, ale musimy również zreformować system wynagradzania, aby praca w PZD była atrakcyjna. Wynagrodzenia muszą być związane z wydajnością pracownika, przydatnością i zaangażowaniem w pracę.
Dla poprawy jakości zarządzania Związkiem i jego strukturami, konieczne jest także podwyższenie wiedzy związkowej i świadomości prawnej wśród działkowców. Wymaga to rozwinięcia systemu szkoleń, wprowadzenia nowoczesnych form edukacji oraz zaktywizowania Społecznej Służby Instruktorskiej. Krajowa Rada przyjęła w tym roku Otwarty Program Oświatowy, którego celem jest m.in. prowadzenie szkoleń z zakresu wiedzy ogrodniczej dla prawidłowego funkcjonowania ROD. Adresatami szkoleń i innych form edukacji muszą być zarówno działkowcy, jak i osoby z pionów zarządzającego i rewizyjnego. Dlatego widzę potrzebę powołania w okręgach ośrodków szkoleniowych, które będą realizowały program dostosowany tematyką i metodologią do grup odbiorców oraz aktualnych potrzeb.
Ale działalność szkoleniowa musi objąć również odpowiednią ofertę wydawniczą poprzez opracowywanie atrakcyjnych materiałów edukacyjnych o wysokim poziomie merytorycznym. Należy także utrzymać i rozwijać tradycyjne wydawnictwa, jak Biuletyn, Aktualności Związkowe i Zieloną Rzeczpospolitą. Dzięki nim wszelkie niezbędne informacje trafiają do działkowców i działaczy. To nieocenione źródło wiedzy, które sprzyja rozwojowi i prawidłowemu funkcjonowaniu wszystkich organów PZD, jak i samych ogrodów.
Należy jednak usprawnić ich dystrybucję w ogrodach i uczynić bardziej dostępnymi dla działkowców. Trzeba szerzej docierać z wiedzą, która jest niezbędna do prawidłowego zagospodarowania działek. Wszyscy znamy powiedzenie, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”. I właśnie edukacja jest takim zapobieganiem. Jest profilaktyką chroniącą przed przyszłymi problemami. Działkowiec, który posiada niezbędną wiedzę nie postawi ponadnormatywnej altany, nie posadzi czereśni w granicy działki, wreszcie będzie stosował normy współżycia społecznego. Jeżeli więc chcemy, aby życie społeczności ogrodowych przebiegało bezkonfliktowo, a ogrody się rozwijały – edukujmy.
Koleżanki i Koledzy,
Związek zawsze prezentował i popierał wszelkie postawy proekologiczne. Ogrody spełniają przecież ważną funkcję, będąc „zielonymi płucami miast”, zachowując bioróżnorodność w przyrodzie. Niestety, zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, niedobory wody, wszechobecny plastik i skażona, nasączona chemią żywność – powoduje, że musimy dać z siebie więcej. Musimy bardziej aktywnie włączyć się w ochronę przyrody.
Dlatego nowa kadencja będzie funkcjonowała pod hasłem „Bądźmy świadomi – bądźmy eko”.
Pod tym hasłem rozumiemy wiele rzeczy: rozsądne gospodarowanie wodą, segregowanie odpadów, niepalenie ognisk, zbieranie deszczówki, rabaty przyciągające owady pożyteczne, zero waste, czyli maksymalne ograniczenie produkcji odpadów i ochronę zasobów, a także - co może najbardziej bezpośrednio przełoży się na samych działkowców – produkcję własnej, zdrowej, nie skażonej żywności. „Wiem co jem” to hasło, które powinniśmy rozpowszechnić w ogrodach.
To wszystko znajdzie wyraz w naszych wydawnictwach, ale dużą rolę odegra również Społeczna Służba Instruktorska. Jej zadaniem będzie chociażby przekonanie działkowców, że moda na działkę zajętą przez równo przycięty trawnik już minęła. Trawnik wymaga ciągłego podlewania, co w dobie suszy i kryzysu wodnego na pewno nie jest ekologiczne, wymaga koszenia, a więc niepotrzebnego zużywania energii, jest też przestrzenią odstraszającą i ograniczającą występowanie owadów i zwierząt pożytecznych. Promujmy powrót do tradycyjnego modelu wykorzystania działki, łączącego produkcję zdrowej żywności, z wypoczynkiem.
Szanowni Delegaci,
Krajowa Rada przedstawiła program działania na rozpoczynającą się kadencję. Jest on wynikiem postulatów, wniosków, oczekiwań działkowców, zarządów ROD, okręgów. Problemów, przed którymi stoi Związek i które wystąpią w kolejnej kadencji jest znacznie więcej. Dowodem na to jest nie tylko kończąca się kadencja, ale i wszystkie pozostałe z 38 lat istnienia i działania Związku. Dlatego też chcę, żeby Zjazd miał świadomość, że przyjmując ten program, Krajowa Rada, okręgi i ogrody powinny reagować na wszelkie pojawiające się wydarzenia odnoszące się do ogrodów i Związku. Szczególną dziedziną jest działalność legislacyjna Sejmu, którą należy monitorować, a w sytuacjach koniecznych podejmować działania w interesie ogrodów i działkowców.
Poza projektem programu działania, Krajowa Rada wypracowała projekty 10 stanowisk, które przedkłada Zjazdowi. W stanowiskach tych precyzuje postawę i zachowania całego Związku, wszystkich jego struktur w najbardziej istotnych sprawach dla działkowców, ogrodów i Związku. Stanowiska te są odpowiedzią na rozwój różnych wydarzeń w kraju i na świecie mających znaczenie dla istnienia i przyszłości ogrodów działkowych. Przywołam tu chociażby ostatnie stanowisko w sprawie znaczenia i roli PZD oraz ogrodów działkowych w kształtowaniu klimatu. Wszystkie te stanowiska wymieniliśmy w programie Związku celowo, gdyż uważamy, że powinny one stanowić integralną część programu PZD na lata 2019 – 23.
Szanowni Delegaci,
Wnoszę o uchwalenie projektu programu i wszystkich stanowisk dla dobra działkowców, rozwoju ogrodów i przyszłości ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce.
Drodzy delegaci, koleżanki i koledzy,
Kończąc obecną kadencję w imieniu własnym, ale także Krajowego Zarządu, Krajowej Rady, pragnę serdecznie podziękować wszystkim działkowcom za zrozumienie i poparcie dla działań podejmowanych przez organy krajowe PZD. To było nam bardzo potrzebne. Przypominało rok 2013, kiedy cały Związek, wszyscy działkowcy udzielili poparcia projektowi ustawy o ROD składając po nim blisko milion podpisów. Również obecnie czując to poparcie wyrażam przekonanie że integracja działkowców przełoży się na dalsze sukcesy Związku i ogrodów.
Pragnę serdecznie podziękować zarządom i komisjom rewizyjnym w ROD. Działalność ich była, jest i będzie nieoceniona. Bez tej pracy, zrozumienia, wsparcia nie byłoby integracji środowiska działkowców, a może i ogrodów. Tym bardziej serdecznie dziękuję, że jest to praca społeczna, za mało dostrzegana i doceniana. Dlatego w bieżącym roku przekazałem wszystkim prezesom, którzy zakończyli swoją działalność z końcem kadencji, serdecznie podziękowania i wyrazy uznania, wyrażając przekonanie, że ich praca i zaangażowanie w środowisku nie zostanie zapomniana.
Serdecznie dziękuję okręgowym organom Związku, okręgowym radom, okręgowym zarządom, okręgowym komisjom rewizyjnym, na których barkach jak na filarach, zbudowany jest Związek. To też przesądza o wielu zadaniach i tych, które wynikają ze statutu i tych, które uchwalamy na początku kadencji, ale też i tych, które dostarcza nam życie. Serdecznie dziękuję i proszę o dalszą intensywną pracę dla naszych działkowców i rodzinnych ogrodów działkowych.
Wreszcie jako Prezes PZD pragnę też podziękować wszystkich kolegom działającym w KR, KZ w KKR którzy nie szczędzili sił i czasu na pracę dla dobra naszej organizacji. Ceniłem i cenię wszystkich, którzy poświęcają swój czas i swój intelekt dla dobra wspólnego.
Serdeczne podziękowania składam wszystkim pracownikom Związku we wszystkich organach za oddanie Związkowi i pożyteczną pracę wymagającą wysokich kwalifikacji zawodowych i doświadczenia oraz umiejętności pracy z ludźmi i okazywania wiele empatii.
Wyrażam głębokie przekonanie, że wybrana na dzisiejszym Zjeździe Krajowa Rada, Krajowa Komisja Rewizyjna będą kontynuowały rozpoczęte już prace, jak i podejmą nowe, wynikające z programu, którego projektu przedstawiono Zjazdowi, ze stanowisk, a także z potrzeb działkowców i ogrodów oraz wyzwań, które zapewne w kolejnych latach również postawi przed nami życie. Dlatego też tak jak zawsze, tak jak dotychczas musimy być zwarci, gotowi i zintegrowani. Dobro wspólne, rodzinne ogrody działkowe, jest dla nas najważniejsze.
Dziękuję za wysłuchanie i życzę owocnych i pożytecznych obrad, na efekty których czeka blisko milion działkowych rodzin i ponad 4600 ROD.
Galeria
