Co rząd myśli na temat uwłaszczenia działkowców?

1609.2013

W dniu 11 i 12 września, Podkomisja nadzwyczajna zajmie się wnioskami i uwagami do projektu ustawy o ROD zgłoszonymi m.in. przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Skarbu Państwa i Biuro Analiz Sejmowych.

Wszystkie te Ministerstwa, jak również BAS bardzo krytycznie odniosły się do art. 29 projektu ustawy i uwłaszczenia działkowców zaproponowanego przez posłów PO. W stosunku do tego artykułu sformułowano aż 17 zarzutów, w tym związanych z niezgodnością art. 29 z Konstytucją RP tj. zasadą równości wobec prawa, zasadą ochrony własności i innych praw majątkowych oraz zasadą powszechności i równości opodatkowania.

Poniżej przedstawiamy uwagi Ministerstw oraz BAS odnoszące się do uwłaszczenia działkowców. Miejmy nadzieje, że posłowie Podkomisji po zapoznaniu się z tymi uwagami zadecydują o wykreśleniu tego niekonstytucyjnego i szkodliwego zapisu.

Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej:

przyznanie stowarzyszeniu ogrodowemu uprawnienia do ustanawiania użytkowania wieczystego narusza istotę tego prawa. Przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują możliwości ustanawiania prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby niż Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego. W obowiązującym systemie prawnym niedopuszczalne jest zatem ustanawianie użytkowania wieczystego nieruchomości przez stowarzyszenie, będące właścicielem nieruchomości bądź jej użytkownikiem wieczystym.
zaproponowana konstrukcja budzi obawy o zgodność z art. 21 i 64 Konstytucji tj. zasadą ochrony własności i innych praw majątkowych, które przysługują stowarzyszeniu ogrodowemu.
rozwiązanie to stanowi narzucenie stowarzyszeniu ogrodowemu konieczności przeniesienia nieodpłatnie prawa rzeczowego na rzecz działkowca, a tym samym pozbawienia go możliwości decydowania o sposobie rozporządzania prawem do nieruchomości. Taka konstrukcja ma cechy wywłaszczenia, które zgodnie z art. 21 Konstytucji dopuszczalne jest jedynie na cele publiczne i za odszkodowaniem. W świetle Konstytucji każdorazowe działania pozbawiające czy też ograniczające prawo własności wymagają przewidzenia mechanizmów kompensujących utratę prawa rzeczowego do nieruchomości. W projektowanym art. 29 takich mechanizmów nie przewidziano.
zaproponowane rozwiązanie budzi obawę o zbytnie ograniczenie prawa stowarzyszenia ogrodowego jako właściciela bądź użytkownika wieczystego nieruchomości (poprzez pozbawienie prawa rozporządzania prawem rzeczowym i pozbawienia wynagrodzenia za prawo), a nawet pozbawienie praw rzeczowych do nieruchomości, gdyż przymusza stowarzyszenia do przekazania tych praw nieodpłatnie na rzecz działkowca. W obecnym systemie prawno-ustrojowym brak jest podstaw do tak radykalnego ingerowania przez ustawodawcę w swobodę rozporządzania mieniem, a w szczególności jeżeli mienie to stanowi własność niepaństwowych osób prawnych.
podobne regulacje zostały już w przeszłości negatywnie ocenione przez Trybunał Konstytucyjny.
art. 29 przewidując uzyskanie przez działkowców zbywalnych praw rzeczowych umożliwi nieograniczony obrót działkami. Pozostawienie obrotu tymi działkami bez jakichkolwiek ograniczeń może budzić obawę powstanie sytuacji, w których działkowcy będą korzystali z przywileju uwłaszczenia jedynie w celu uzyskania korzyści finansowej. Uzyskując bowiem nieodpłatnie prawo rzeczowe zbywalne, które następnie w krótkim czasie po uwłaszczeniu może zostać zbyte za ceną rynkową, działkowiec osiągnie wymierną korzyść ekonomiczną kosztem majątku stowarzyszenia.
obawa o zbytnie rozdrobnienie gruntów ROD. Wraz z prawem do działki będzie ustanawiany udział w prawie do części ogólnej ROD. Konieczność licznych podziałów geodezyjnych w celu wydzielenia odrębnych nieruchomości, stanowiących przedmiot uwłaszczenia.
nie będą miały zastosowanie do tych osób przepisy dotyczące likwidacji

Ministerstwo Finansów:

wątpliwości natury konstytucyjnej budzą zwolnienia podatkowe dla działkowców, którzy otrzymają działkę na własność bądź użytkowanie wieczyste. Uwłaszczenie spowoduje nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji obywateli, którzy mając posiadając podobne grunty będą zobowiązani do ponoszenia ciężarów podatkowych. Trudno to uznać za zgodne z art. 32 Konstytucji tj. z zasadą równości wobec prawa oraz z art. 84 Konstytucji tj. zasadą równości opodatkowania.
wątpliwości, na jakiej podstawie prawnej stowarzyszenie ogrodowe będzie mogło żądać ponoszenia opłat ogrodowych od działkowca, który uzyska prawo własności do działki i nie będzie członkiem stowarzyszenia ogrodowego (to samo dotyczy użytkowania wieczystego)
wątpliwości, w jaki sposób będzie egzekwowany zakaz zamieszkiwania, prowadzenia działalności gospodarczej oraz innej działalności zarobkowej, skoro stowarzyszenie nie będzie mogło wypowiedzieć umowy działkowcowi, który nabył działkę na własność (to samo dotyczy użytkowania wieczystego)

Ministerstwo Sprawiedliwości:

uprawnienie stowarzyszenia ogrodowego, będącego użytkownikiem wieczystym nieruchomości, do ustanawiania nieodpłatnie użytkowania wieczystego działki narusza istotę prawa użytkowania wieczystego, określoną w art. 232 § 1 i art. 233 Kodeksu cywilnego. Przepisy te nie przewidują uprawnienia użytkownika wieczystego do ustanawiania użytkowania wieczystego działki.
dodatkowa wątpliwość wiąże się z możliwą jego interpretacją, która prowadzi do wniosku, że będące właścicielem nieruchomości stowarzyszenie ogrodowe mogłoby ustanawiać nieodpłatnie użytkowanie wieczyste działki, co w świetle przepisów Kodeksu cywilnego jest niedopuszczalne.

Ministerstwo Skarbu Państwa:

proponowany zapis nie zawiera zobowiązania uwłaszczonego do korzystania z własności lub użytkowania wieczystego wyłącznie w celu prowadzenia rodzinnego ogrodu działkowego
przepis ten jest sprzeczny z wymogiem zawierania umów rozporządzających nieruchomością w formie aktu notarialnego.

Biuro Analiz Sejmowych:

jeżeli działkowiec nabędzie własność działki lub użytkowanie wieczyste to będzie mógł korzystać z działki bez ograniczeń przewidzianych w projektowanej ustawie (np. będzie mógł zamieszkiwać na działce bez ryzyka utraty swojego prawa). W związku z powyższym postaje pytanie, czy o taki rezultat projektodawcom chodziło.
nie da się tej regulacji pogodzić z celami funkcjonowania ROD i związanym z nimi szczegółowym statusem ROD.

przygotowała

Monika Pilzak

WGG KR PZD